اثر پلت کردن بذر و استفاده از بازدارنده‌های جوانه‌زنی در گونه‌های یونجه ماشک و اسپرس جهت کشت پاییزه

کشت پاییزه گونه‌های علوفه‌ای از خانواده بقولات در ارتفاعات زاگرس مرکزی به علت امکان جوانه‌زنی بعد از بارندگی پاییز و نابودی نهالهای جوان در اثر سرما موفقیت­آمیز نمی‌باشد. برای کشت بهاره این گونه‌ها نیز، استقرار بذرهای جوانه‌زده بعد از بارندگی ابتدای بهار با مشکل مواجه می‌گردد. بنابراین در پروژه­های دولتی برای احیای دیمزارهای کم­بازده از بذرهای گونه‌های یونجه، اسپرس و ماشک با تولید مناسب و کیفیت خوب علوفه همراه با سازگاری بالا با خاک و محیط زیست نمی‌توان استفاده نمود. برای حل مشکل، این تحقیق جهت ارزیابی اثر تیمارهای بازدارنده جوانه‌زنی و مواد آب­گریز در قالب پلت بذر، در ایستگاه تحقیقات شهید فزوه در مراحل آزمایشگاهی و گلخانه‌ای به اجرا درآمد. از کافئین، وانیلین و عصاره برگ اکالیپتوس بعنوان بازدارنده و از پلی­اتیلن­گلیکول و دی‌مانیتول بعنوان مواد آب­گریز استفاده شد و همچنین پوشش‌دادن بذرها با بکارگیری دستگاه پلت بذر انجام گردید. در مرحله آزمایشگاهی بذرهای تیمار شده در دمای ثابت 25 درجه سانتیگراد داخل ژرمیناتور قرار گرفت و شاخص­های تأخیر، ضریب سرعت، درصد جوانه­زنی و همچنین ضریب آلومتری اندازه‌گیری شد. داده‌های حاصل در قالب طرح آماری کاملاً تصادفی تجزیه و تحلیل و مقایسه میانگین برای تعیین ضرائب معنی‌دار انجام شد. نتایج نشان­داد که وانیلین به‌ترتیب سبب 18 و 14 روز تأخیر در جوانه‌زنی یونجه و ماشک بوده است. همچنین، به‌ترتیب وانیلین و عصاره برگ اگالیپتوس سبب 21 و 22 روز تأخیر در جوانه‌زنی بذر اسپرس دارای غلاف شده و بهترین مواد استفاده شده برای این هدف می­باشد. کافئین درصد جوانه‌زنی تمام بذرها را کاهش داده و پلی­اتیلن­گلیکول و دی­مانیتول فقط سبب 3 تا 5 روز تأخیر جوانه­زنی بوده و برای اهداف کاربردی مفید نیست. پلت بذر نیز بدون مواد بازدارنده و آب‌گریز سبب 3 تا 7 روز تأخیر در جوانه‌زنی گونه‌های مختلف را نشان داد. پلت بذرها همراه تیمار وانیلین به‌ترتیب سبب 20 و 16 روز تأخیر در جوانه‌زنی یونجه و ماشک گردید. همچنین تیمارهای پوشش دادن بذرهای اسپرس دارای غلاف با وانیلین و برگ اکالیپتوس به‌ترتیب سبب 26 و22 روز تأخیر در جوانه‌زنی شد. به نظر می­رسد در منطقه زاگرس مرکزی با کاهش سریع درجه حرارت در فصل پاییز یک تأخیر بیشتر از 15 روز در جوانه‌زنی این گونه‌ها به طور عملی در کاهش یا توقف روند جوانه‌زنی اواسط پاییز مؤثر باشد. به منظور تحقیقات بیشتر کشت صحرایی توصیه می‌گردد